کلروفیل چیست و چه کاربردی دارد؟
کلروفیل (به انگلیسی: Chlorophyll ) یا سبزینه، رنگدانه سبزرنگی است که در بیشتر گیاهان، خزه‌ها و سیانوباکترها و نورپروردها که کلروپلاست ندارند یافت می‌شود.
سبزینه یا کلروفیل مولکولی است که نور خورشید را جذب می‌کند و از انرژی آن برای سنتز کربوهیدرات از کربن دی اکسید و آب استفاده می کند. این فرآیند به عنوان فتوسنتز شناخته می‌شود و فرایندی برای حفظ حیات همه گیاهان است. از آنجا که حیوانات و انسان‌ها از طریق خوردن گیاه، غذای خود را به دست می‌آورند، می‌توان گفت که فتوسنتز منبع حیات و چرخه غذایی در اکوسیستم است. به عبارتی استفاده از آن برای سلامتی و بهداشت ضروری است.
سبزینه بخش بزرگ نور آبی و قرمز را جذب، و نور سبز و زرد را از بین طیف‌های الکترومغناطیسی بازتاب می‌کند. رنگ سبز گیاهان به دلیل بازتاب نور سبز از کلروفیل‌هاست.
کلروفیل مایع چیست؟
مکمل‌های کلروفیل نوشیدنی یا مایع معمولا همان کلروفیلین هستند. البته شما می‌توانید نوع طبیعی این ترکیب را هم به‌عنوان مکمل به‌شکل قرص یا پودر تهیه کنید. با این حال ظاهرا کلروفیلین در مقایسه با منابع طبیعی کلروفیل بهتر در بدن جذب می‌شود.
ارزش غذایی کلروفیل
این ماده کالری، چربی، پروتئین یا کربوهیدرات چندانی ندارد. بااین‌حال در فهرست زیر ارزش غذایی ۱ قاشق غذاخوری (۵ میلی‌لیتر) مکمل کلروفیل مایع را نوشته‌ایم:
- کالری: ۱۵
- چربی: ۰ گرم
- پروتئین: ۰ گرم
- کربوهیدرات: ۴ گرم
- فیبر: ۰ گرم
- سدیم: ۵ میلی‌گرم
- مس: ۴ میلی‌گرم
- کلروفیل: ۱۰۰ میلی‌گرم
فواید کلروفیلها :
مولکول‌های کلروفیل به دلیل ویژگی‌های بسیاری که دارند، به عنوان مصرف‌کننده دارویی مورد توجه قرار می‌گیرند و گاهی به عنوان مکمل غذایی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ویژگی‌ها عبارتند از:
- تحریک تولید خون: کلروفیلها می‌توانند تولید گلبول‌های قرمز خون را تحریک کنند.
- خاصیت ضد التهاب: خواص ضد التهابی کلروفیلها به کنترل التهاب‌ها در بدن کمک می‌کند.
- افزایش سطح انرژی: مصرف کلروفیلها می‌تواند سطح انرژی بدن را افزایش دهد.
- خاصیت آنتی‌اکسیدان قوی: کلروفیلها به عنوان آنتی‌اکسیدان‌های قوی می‌توانند در مقابل اکسیداسیون و آسیب‌های اکسیداتیو محافظت کنند.
- تقویت سیستم ایمنی: مصرف کلروفیلها می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند.
- پیشگیری از ابتلا به سرطان: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف کلروفیلها می‌تواند در پیشگیری از برخی انواع سرطان‌ها مؤثر باشد.
- کاهش بوی نامطبوع: کلروفیلها می‌توانند عطر و بوهای نامطبوع را از بدن برطرف کنند.
- افزایش متابولیسم: مصرف کلروفیلها می‌تواند سرعت متابولیسم بدن را افزایش دهد.
- ضد التهاب: ویژگی‌های ضد التهابی کلروفیلها به بهبود وضعیت‌های التهابی در بدن کمک می‌کند.
- مبارزه با استرس اکسیداتیو: کلروفیلها می‌توانند در مقابل استرس‌های اکسیداتیو و آسیب‌های ناشی از آن مقاومت ایجاد کنند.
- ترمیم کنندگی: خواص ترمیم کنندگی کلروفیلها به بهبود و بهسازی بافت‌های آسیب دیده کمک می‌کند.
- کاهش فشار خون: مصرف کلروفیلها می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
- افزایش حرکات روده: خواص کلروفیلها می‌توانند حرکات دودی روده را افزایش دهند.
- کاهش کلسترول خون: مصرف کلروفیلها می‌تواند به کاهش سطح کلسترول خون کمک کند.
به علاوه، مکمل‌های حاوی کلروفیل برای بهبود سلامت پوست و مو، و همچنین کمک به باروری مردان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مکمل‌ها معمولاً از منابعی مانند جلبک‌های اسپیرولینا و کلرا تهیه می‌شوند. این جلبک‌ها به‌علاوه از کلروفیل، مقادیر بالایی از آمینو اسیدها، ویتامین‌ها و مواد معدنی را نیز دارا می‌باشند. با داشتن اطلاعات پزشکی روز و انجام تحقیقات مرتب، می‌توانیم بهبود سبک زندگی، سلامت و بهداشت خود را تضمین کنیم.
نحوهٔ اضافه‌کردن کلروفیل به رژیم غذایی:
برای جلب فواید کلروفیل در رژیم غذایی خود، می‌توانید از مکمل‌های حاوی کلروفیل به‌صورت قرص، پودر، روغن یا اسپری استفاده کنید. همچنین، می‌توانید از راه‌های زیر این ماده را به رژیم غذایی خود اضافه کنید:
- اضافه‌کردن پودر کلروفیل به آب، اسموتی، آب‌میوه یا سس.
- اضافه‌کردن غذاهایی با مقدار زیاد کلروفیل به رژیم غذایی‌تان، مانند جعفری، آروگولا، جوانه گندم، جلبک دریایی، اسپیرولینا، نخودفرنگی و اسفناج.
- تهیه کلروفیل مایع با ترکیب جعفری و آب.
- نوشیدن آب جوانه گندم یا اضافه‌کردن آن به اسموتی
منابع غذایی کلروفیل
این ماده در میوه‌ها و سبزیجات زیادی پیدا می‌شود که در ادامه معرفی‌شان کرده‌ایم. تشخیص غذاهای حاوی کلروفیل بسیار ساده است؛ این رنگدانه باعث می‌شود رنگ سبزیجات سبز باشد. البته میوه‌ها و سبزیجات حاوی کلروفیل به رنگ‌های دیگر نیز وجود دارند.
- بروکلی
- کلم
- شاهی
- شوید
- سیب زرد
- سیب سبز
- لوبیا سبز
- فلفل دلمه‌ای سبز
- کیوی
- کاهو
- نعنا
- جعفری
- ریحان بنفش
- پیازچه
- کدوسبز
- اسفناج
- سبزیجات برگدار
- سبزی خردل
- جلبک کلرلا
- اسپیرولینا
- یونجه
- مارچوبه
- لوبیا سبز و نخود فرنگی
- چای سبز ماچا
خطرات استفاده از کلروفیل
مصرف این ماده به هر شکلی امن و غیرسمی است. استفاده از هر دو نوع مایع و مکمل این ترکیب خطر کمی دارد، اما هر زمان که مکمل جدیدی را به برنامه روزانه غذایی خود اضافه می‌کنید، برای آگاهی از عوارض جانبی احتمالی آن با متخصص تغذیه مشورت کنید.
برخی افراد پس از مصرف کلروفیل، ناراحتی‌های گوارشی از جمله حالت تهوع، گرفتگی، اسهال، استفراغ و مدفوع بدون رنگ را گزارش داده‌اند. این علائم معمولا زمانی مشاهده می‌شوند که این ماده بیش‌ازحد یا با معده خالی مصرف شود.
گرچه کلروفیل موضعی ممکن است باعث ایجاد آزردگی خفیف پوست شود، واکنش‌های شدید حساسیت‌زا به این ماده به‌ندرت گزارش شده‌اند. علائم واکنش حساسیتی ممکن است شامل جوش، کهیر، درد شکم، سنگینی قفسه سینه، سرگیجه، تپش قلب شدید و ورم باشد. اگر هرکدام از این علائم را پس از مصرف داشتید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
هیچ شواهد محکمی وجود ندارد که برخی افراد، از جمله مادران شیرده یا باردار، نباید این ماده را اصلا مصرف کنند، بااین‌حال مکمل آن ممکن است با داروها واکنش دهد و حساسیت به نور خورشید را افزایش دهد. با توجه به اینکه هنوز در این باره تحقیقات کافی انجام نشده است، بهتر است قبل از مصرف قرص کلروفیل یا مکمل آن، با پزشک خود مشورت کنید.
کاربرد کلروفیل در تولید و صنعت ایرانی
استخراج رنگدانه ی سبز کلروفیل، با هدف استفاده در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی به شیوه ی نیمه صنعتی در ایران انجام شد.
دانشمندان ایرانی به این موضوع پی بردند که با توجه به ویژگی غیر شیمیایی و کم ضرر بودن این رنگدانه ی گیاهی می‌توان از این رنگ در صنایع غذایی و بهداشتی استفاده کرد. از سوی دیگر با توجه به حجم زیاد کلروفیل در برگ سبز درختان و اینکه سالانه مقدار زیادی از این برگها پس از گذشت زمان، تغییر رنگ داده و بدون استفاده می‌شوند، تولید محصولات صنعتی آن می‌تواند مصارف فراوان و منافع اقتصادی زیادی به همراه داشته باشد.
در این تحقیقات انجام شده، از زواید چمن برای تهیه کلروفیل استفاده شده، بدین ترتیب که ابتدا کلیه ی رنگدانه‌های گیاه، اعم از کاروتنوئیدها و کلروفیلها را توسط مخلوط متانول واتیل استات، از گیاه استخراج و سپس عصاره حاصل را در استن حل کرده و با استفاده از محیط اسیدی و نمک مس ، یون مس داخل مولکول کلروفیل را جایگزین یون منیزیم کردند تا ملکول نا پایدار آن، پایدار و قابل استفاده شود.
نتیجه گیری
کلروفیل را می‌توان در گیاهان یافت و یا به عنوان مکمل مصرف کرد. برخی شواهد نشان داده که این ماده فواید متعددی برای سلامتی دارد، از جمله مزایای کلروفیل می‌توان به کاهش خطر سرطان و کمک به بهبود سلامت پوست اشاره کرد. با این حال، تحقیقات در حال حاضر محدود است.
شما می‌توانید با افزایش مصرف سبزیجاتی مانند اسفناج و جعفری کلروفیل را در رژیم غذایی خود بگنجانید. مکمل‌های کلروفیل در فروشگاه‌های مواد غذایی سالم و داروخانه‌ها نیز موجود است. همیشه قبل از شروع مصرف مکمل جدید، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.